Opcje widoku
Ikona powiększania tekstu
Powiększ tekst
Ikona pomniejszania tekstu
Pomniejsz tekst
Ikona zmiany kontrastu
Kontrast
Ikona podkreślenie linków
Podkreślenie linków
Odnośnik do Deklaracja dostępności
Deklaracja dostępności
Resetowanie ustawień
Reset

Nasz patron

Nasz patron

IGNACY KRASICKI - hrabia, ur. 3 II 1735 w Dubiecku (Sanockie), zm. 14 III 1801 w Berlinie, poeta, prozaik, publicysta, komediopisarz, najwybitniejszy przedstawiciel literatury polskiego oświecenia, zwany przez współczesnych księciem poetów. Przeznaczony do stanu duchownego ze względu na nieświetną sytuację materialną rodziny, uczył się w kolegium jezuickim we Lwowie oraz w seminarium duchownym misjonarzy w Warszawie (1751-54), gdzie zetknął się ze środowiskiem wczesnooświeceniowym, a w rozległych lekturach - z literaturą francuską klasycyzmu "wielkiego stulecia" XVII i myślą europejskiego oświecenia. Związany koligacjami z magnackimi rodzinami z tzw. stronnictwa republikanów, przeciwnego Familii Czartoryskich i wszelkim projektom reform, wysłany dla uzupełnienia studiów do Rzymu (1759-61), włączył się w republikańską grę polityczną. Zmienił orientację podczas bezkrólewia 1763-64, a wkrótce po elekcji znalazł się w otoczeniu króla i stał się jednym z najbliższych współpracowników Stanisława Augusta w jego działalności kulturalnej. Na l. 1775-86 przypada okres ożywionej literackiej działalności Krasickiego i głównego rozkwitu jego talentu: 1775 wyszła drukiem Myszeis, 1776 Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, 1778 Monachomachia i cz. 1 Pana Podstolego, 1779 - Bajki i przypowieści, Satyry (tzw. cz. 1), Historia oraz Antymonachomachia, 1780 Wojna chocimska i 3 spośród 7 komedii pisanych dla heilsberskiego teatru dworskiego, 1781-83 encyklopedia Zbiór potrzebniejszych wiadomości (t. 1-2), 1784 Wiersze (satyry, listy poet., różne wiersze) i in. Służąc swą twórczością dziełu stanisławowskiej reformy, w burzliwym życiu politycznym epoki Krasicki udziału nie brał; podczas konfederacji barskiej zajął stanowisko chwiejne, co doprowadziło nawet do przejściowego ochłodzenia w stosunkach z królem. Twórca ogłoszonego w 1774 Hymnu do miłości ojczyzny, specjalnie napisanej rocznicowej Pieśni na dzień 3 maja 1792. Łatwo pogodził się z przejściem pod panowanie pruskie (prowadził jedynie z władzami administracyjnymi nie kończące się spory finansowe); bywał w Berlinie i Poczdamie, podejmowany przez Fryderyka II i Fryderyka Wilhelma II, któremu zawdzięczał nominację na arcybiskupstwo gnieźnieńskie (1795). Nie interesował się niemal zupełnie rządami diecezją i archidiecezją, składając swe obowiązki na barki sufraganów i kapituły; lata spędzone w rezydencjach arcybiskupich w Skierniewicach i Łowiczu poświęcił na zakładanie ogrodów i porządkowanie twórczości literackiej. Pod koniec życia miał Krasicki, wg świadectw współczesnych, przyczynić się przez interwencję; u króla pruskiego do założenia Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Zmarły w Berlinie, pochowany został w kościele Św. Jadwigi; dzięki staraniom J.U. Niemcewicza zwłoki sprowadzono 1829 do kraju i złożono w gnieźnieńskiej katedrze.

Twórczość Krasickiego odegrała istotną rolę w odrodzeniu literatury polskiej w dobie stanisławowskiej. Podstawowe cechy jego talentu: trafność obserwacji, jasność i precyzja języka, mistrzostwo w zamykaniu ważkich treści w aforystycznym skrócie oraz w operowaniu dowcipem, ironią, kpiną, parodią, podbudowane nieprzeciętną inteligencją oraz kulturą umysłową i artystyczną znakomicie przystawały do przyjętej przez poetę koncepcji literatury jako narzędzia społecznej edukacji. Jako pisarz był też Krasicki przede wszystkim wychowawcą. W jego postawie i programie ' znalazły 'odbicie słabości charakterystyczne dla programu obozu królewskiego; dzielił więc z otoczeniem Stanisława Augusta jego złudzenia i gorzkie rozczarowania. Uderzającą cechą dorobku Krasickiego jest jego rozpiętość gatunkowa: mieści się w nim liryka, bajki, satyry, listy poetyckie, poematy heroikomiczne, epos hist., komedie, proza publicystyczna, powieści, powiastki filoz., dzieło hist. lit., żywoty i dialogi na wzór staroż., a także encyklopedia i uzupełnienia do herbarza K. Niesieckiego (wykorzystane przez J.N. Bobrowicza w wyd. 1839-45).

Odmienny nieco charakter ma stanowisko Krasickiego w dziejach polskiego teatru; jego komedie nie zaliczają się do najszczęśliwszych realizacji w komediopisarstwie stanisławowskim, natomiast jako teoretyk, autor i inspirator wytyczał na łamach "Monitora" drogi twórczości przeznaczonej dla młodej sceny narodowej, traktowanej jako ,,świecka kazalnica" - najdogodniejsze, bo trafiające do szerszych kręgów niż słowo pisane, narzędzie wychowawczego działania; niezależnie od przyjęcia czy odrzucenia hipotezy o współautorstwie komedii Bohomolca, wycisnął Krasicki silne piętno na pierwszym okresie narodowego teatru. Krasicki należy do pisarzy, których wielkość doceniona została już przez współczesnych i mimo wahań w stopniu zainteresowania w różnych epokach nigdy nie była poważniej kwestionowana. Zwietrzało natomiast zainteresowanie czytelnicze, i to już od romantyzmu, innych szukającego wzorów i innych doznań w lekturze; stał się Krasicki, pisarzem szkoły raczej niż żywego odbioru, z jednym wyjątkiem - bajek, często zresztą mylnie adresowanych do dzieci. Interesowała się twórczością księcia poetów historia literatury; pierwsze próby syntezy podjęli bezpośrednio po śmierci poety F.K. Dmochowski i S.K. Potocki, pierwszy zarys monograficzny ogłosił 1879 Kraszewski. Mimo obfitości przyczynków i cennych nieraz opracowań cząstkowych brak dotąd nowoczesnej metodologicznie monografii, podsumowującej dotychczasowe badania. W 1969 otwarto w Dubiecku poświęcony Krasickiemu oddział Muzeum Ziemi Przemyskiej; pamiątki po nim udostępnione też są w powstałym muzeum przy kolegiacie łowickiej.

Data dodania: 2022-10-05 09:56:55
Data edycji: 2023-03-01 10:33:02
Ilość wyświetleń: 445
Bądź z nami
Aktualności i informacje
Biuletynu Informacji Publicznej
Logo Facebook
Facebook
Biuletynu Informacji Publicznej